تصرف عدوانی در حقوق ایران – راه‌های اثبات و مراحل شکایت

۱. تعریف تصرف عدوانی

تصرف عدوانی در حقوق ایران به معنای غلبه و استیلا بر مال غیرمنقول دیگری، بدون رضایت مالک و بدون مجوز قانونی است. به زبان ساده، وقتی کسی بدون اجازه وارد ملک یا زمین شما شده و آن را در اختیار می‌گیرد، این عمل تصرف عدوانی محسوب می‌شود.

مبنای قانونی:
•ماده ۱۵۸ قانون آیین دادرسی مدنی: «دعوای تصرف عدوانی عبارت است از ادعای متصرف سابق مبنی بر این‌که دیگری بدون رضایت او مال غیرمنقول را از تصرف وی خارج کرده و اعاده تصرف خود را نسبت به آن مال درخواست می‌نماید.»
•ماده ۶۹۰ قانون مجازات اسلامی (بخش تعزیرات): برای تصرف عدوانی جنبه کیفری نیز در نظر گرفته شده و مرتکب به مجازات حبس محکوم می‌شود.

⸻

۲. شرایط تحقق تصرف عدوانی

برای این‌که عملی تصرف عدوانی محسوب شود، باید سه شرط اصلی وجود داشته باشد:
1.تصرف سابق شاکی: شاکی باید ثابت کند که پیش از وقوع تصرف، او در ملک مورد نظر متصرف بوده است.
2.تصرف فعلی خوانده: فردی که از او شکایت می‌شود، در حال حاضر ملک را در اختیار دارد.
3.غیرقانونی بودن تصرف: تصرف خوانده باید بدون مجوز قانونی یا رضایت شاکی باشد.

⸻

۳. راه‌های اثبات تصرف عدوانی

اثبات تصرف عدوانی می‌تواند از چند طریق انجام شود:
•اسناد و مدارک مالکیت: سند رسمی یا حکم قطعی دادگاه که مالکیت یا حق تصرف شاکی را ثابت کند.
•شهادت شهود: افرادی که از تصرف قبلی شاکی و تصرف فعلی خوانده آگاه هستند.
•معاینه محل و کارشناسی: دادگاه می‌تواند با حضور کارشناس یا بازدید از محل، وضعیت تصرف را بررسی کند.
•سایر قرائن و امارات قانونی: مانند قبوض آب، برق و گاز که نشان‌دهنده استفاده قبلی شاکی از ملک باشد.

⸻

۴. مراحل شکایت از تصرف عدوانی

الف) دعوای حقوقی
1.ثبت دادخواست در دفاتر خدمات الکترونیک قضایی به طرفیت متصرف.
2.ارائه مدارک مالکیت یا تصرف سابق.
3.ارجاع به شعبه دادگاه عمومی حقوقی محل وقوع ملک.
4.برگزاری جلسه رسیدگی و بررسی دلایل طرفین.
5.صدور حکم رفع تصرف عدوانی و ارجاع به اجرای احکام.
6.تحویل ملک به شاکی با حضور مأموران اجرا.

ب) شکایت کیفری
1.تنظیم شکوائیه در دادسرای محل وقوع ملک.
2.ارائه مدارک و ادله تصرف عدوانی.
3.تحقیقات کلانتری یا بازپرس و معاینه محل.
4.ارجاع پرونده به دادگاه کیفری و رسیدگی به اتهام.
5.صدور حکم محکومیت (حبس و رفع تصرف).

⸻

۵. نکات مهم
•تصرف عدوانی هم راه حقوقی دارد و هم راه کیفری، ولی شکایت کیفری معمولاً سریع‌تر بازدارندگی ایجاد می‌کند.
•در دعوای حقوقی، نیازی به اثبات مالکیت نیست؛ فقط باید تصرف سابق خود را ثابت کنید.
•در دعوای کیفری، علاوه بر تصرف سابق، مالکیت یا حق قانونی بر ملک نیز باید اثبات شود.

⸻

۶. جمع‌بندی

اگر کسی بدون اجازه شما ملکی را تصرف کرده، قانون راه‌های مشخصی برای بازپس‌گیری آن در نظر گرفته است.
با ارائه مدارک و شواهد قوی، می‌توانید چه از طریق دادگاه حقوقی و چه از طریق شکایت کیفری، ملک خود را پس بگیرید.

⸻

مشاوره تخصصی تصرف عدوانی

پرونده‌های تصرف عدوانی به دلیل ماهیت حساس و پیچیده‌شان، نیازمند آگاهی دقیق از قوانین و جمع‌آوری مدارک محکم هستند. کوچک‌ترین نقص در ارائه ادله می‌تواند به رد دعوا منجر شود.
برای جلوگیری از این مشکلات، همین حالا با سیده معصومه صالحی، وکیل پایه یک دادگستری در تهران، متخصص امور ملکی، حقوقی و خانواده مشورت کنید.

📞 واتساپ مشاوره: ۰۹۱۲۲۴۳۱۸۹۸
🌐 پیگیری دقیق، تجربه حقوقی و دفاع از حق شما

🔹 این مقاله صرفاً جهت اطلاع‌رسانی است و جایگزین مشاوره تخصصی حقوقی نمی‌شود.