فسخ و انفساخ قرارداد

فسخ قرارداد یعنی چه؟

فسخ قرارداد به معنای برهم زدن قرارداد به صورت ارادی است. مثلاً در فسخ قرارداد اجاره، موجر یا مستأجر می‌تواند با تحقق شرایط قانونی یا قراردادی، اجاره‌نامه را فسخ کند.

⸻

شرایط فسخ قرارداد در قانون مدنی چیست؟

مطابق ماده 219 قانون مدنی، اصل بر لزوم قراردادهاست. اما قانون در ماده 396 خیاراتی مثل خیار شرط، خیار غبن و خیار عیب را پیش‌بینی کرده است.
برای مثال:
•در فسخ قرارداد بیع به علت عیب، خریدار حق دارد معامله را برهم بزند.
•در فسخ قرارداد مشارکت در ساخت، اگر یکی از طرفین شروط توافق‌شده را اجرا نکند، طرف دیگر می‌تواند قرارداد را فسخ کند.

⸻

انفساخ قرارداد چیست؟

انفساخ یعنی پایان یافتن قرارداد به صورت قهری و خودکار، بدون نیاز به اراده طرفین.

⸻

چه مواردی باعث انفساخ قرارداد می‌شود؟

۱. انفساخ قرارداد بیع: اگر مبیع قبل از تحویل و بدون تقصیر فروشنده تلف شود (ماده 387 قانون مدنی).
۲. انفساخ قرارداد اجاره: وقتی مدت اجاره به پایان برسد.
۳. انفساخ قرارداد کار یا قراردادهای قائم به شخص: در صورت فوت یا حجر یکی از طرفین.

⸻

تفاوت فسخ و انفساخ قرارداد چیست؟
•در فسخ قرارداد اجاره، موجر یا مستأجر با اراده خود قرارداد را برهم می‌زند. اما در انفساخ قرارداد اجاره، مثلاً با پایان مدت اجاره، قرارداد خودبه‌خود منحل می‌شود.
•فسخ نیاز به اعمال اراده صاحب حق فسخ دارد، در حالی که انفساخ بدون اراده و به صورت قهری رخ می‌دهد.
•فسخ مبتنی بر خیارات قانونی و قراردادی است، ولی انفساخ بر پایه شرایطی مثل انقضای مدت یا تلف موضوع معامله محقق می‌شود.

⸻

آثار فسخ و انفساخ قرارداد چیست؟
•در هر دو حالت، تعهدات آینده طرفین از بین می‌رود.
•در فسخ قرارداد بیع، کالا باید برگردانده شود و ثمن معامله مسترد گردد.
•در انفساخ قرارداد اجاره، پس از پایان مدت اجاره، مستأجر مکلف به تخلیه ملک است.
•فسخ اثر اعلامی دارد، اما انفساخ اثر قهری دارد.

⸻

جمع‌بندی

فسخ و انفساخ هر دو ابزارهای حقوقی برای پایان قرارداد هستند. تفاوت اصلی آن‌ها در این است که فسخ ارادی و انفساخ قهری است. آشنایی با این مفاهیم در دعاوی مربوط به فسخ قرارداد اجاره، فسخ قرارداد بیع یا انفساخ قراردادهای ملکی اهمیت زیادی دارد.

⸻

مشاوره تخصصی در زمینه فسخ و انفساخ قرارداد

اگر در قرارداد شما موضوع فسخ یا انفساخ مطرح شده و نمی‌دانید بهترین اقدام حقوقی چیست، مشاوره با وکیل متخصص می‌تواند راهگشا باشد:

وکیل پایه یک دادگستری سیده معصومه صالحی
🔹 تخصص: دعاوی حقوقی، ملکی و خانواده
🔹 مشاوره فوری از طریق واتساپ: ۰۹۱۲۲۴۳۱۸۹۸
🔹 این مقاله صرفاً جهت اطلاع‌رسانی است و جایگزین مشاوره تخصصی حقوقی نمی‌شود.