ارث در قانون ایران: سهم زوجه، فرزندان، مهریه و تسویه ارثیه
مقدمه
ارث در قانون ایران به معنای انتقال اموال متوفی به وراث قانونی است و براساس قانون مدنی ایران (مصوب ۱۳۰۷ و اصلاحات بعدی) و مستندات فقهی تنظیم میشود. ارث شامل تقسیم اموال متوفی طبق سهم قانونی وراث است و رعایت مواد قانون مدنی برای تقسیم صحیح ضروری است.
⸻
۱. ارث و قوانین مرتبط
ارث در ایران بر اساس قواعد فقه امامیه و قانون مدنی تعیین شده است. مواد قانونی مربوط به ارث عمدتاً از ماده ۸۵۶ تا ۹۶۵ قانون مدنی است.
برخی مواد مهم:
•ماده ۸۵۶: تعریف ارث و وراث
•ماده ۸۵۷: ارث بردن اشخاص از یکدیگر
•ماده ۸۶۵: پرداخت دیون و نفقه متوفی قبل از تقسیم ارث
•ماده ۸۷۱ و ۸۷۲: ارث زوجه و سهم او
•ماده ۸۷۶ تا ۸۸۲: ارث فرزندان
•ماده ۹۶۵: سهم سایر وراث در صورت نبود وارث مستقیم
⸻
۲. سهم الارث زوجه و مهریه
سهم زن از ارث بستگی به حضور یا عدم حضور فرزند متوفی دارد:
•اگر شوهر متوفی فرزندی داشته باشد: سهم زن یک هشتم از اموال.
•اگر شوهر بدون فرزند فوت کند: سهم زن یک چهارم از اموال.
در کنار سهم الارث، مهریه زوجه نیز یک حق مالی مستقل است که قبل از تقسیم ارث باید پرداخت شود. مهریه، چه نقدی باشد چه غیرنقدی، از دارایی متوفی یا اموال شوهر قابل وصول است و مشمول سهم الارث نمیشود.
در حالت معکوس، اگر زن فوت کند، سهم شوهر در صورت داشتن فرزند یک دوم و در صورت نداشتن فرزند یک چهارم از اموال به او تعلق میگیرد.
مواد قانونی: ماده ۸۷۱ و ۸۷۲ قانون مدنی.
⸻
۳. سهم الارث فرزندان
سهم فرزندان بر اساس جنسیت و تعداد آنها تعیین میشود:
•فرزند پسر دو برابر فرزند دختر سهم میبرد.
•مثال: اگر متوفی یک پسر و یک دختر داشته باشد، دارایی به نسبت ۲ به ۱ تقسیم میشود.
مواد قانونی: ماده ۸۷۶ و ۸۷۷ قانون مدنی.
⸻
۴. ارث والدین و اجداد
•در صورت وجود فرزند، والدین معمولاً ارث نمیبرند.
•در صورت نبود فرزند، پدر و مادر سهم معینی دارند.
•سهم والدین در صورت نبود فرزند و زوجه مطابق مواد ۸۶۹ و ۸۷۰ قانون مدنی محاسبه میشود.
⸻
۵. ترتیب ارث و وراث دیگر
ترتیب ارث در قانون ایران:
1.وراث طبقه اول: فرزندان و زوجه/شوهر
2.وراث طبقه دوم: والدین و اجداد
3.وراث طبقه سوم: برادر و خواهر و اجداد قدیمیتر
4.وراث طبقه چهارم: عمو، عمه، خاله، دایی
نکات مهم:
•دیون و نفقه متوفی قبل از تقسیم ارث پرداخت میشود.
•وصیت تا یکسوم اموال قابل اجراست، مابقی طبق سهم الارث قانونی تقسیم میشود.
•در صورت نبود وارث، اموال به بیت المال میرسد.
⸻
۶. تسویه ارثیه
تسویه ارثیه شامل پرداخت دیون، مهریه، مالیات و تقسیم اموال بین وراث است. مراحل اصلی عبارتند از:
1.برآورد اموال و بدهیها: شناسایی کل داراییها و دیون متوفی.
2.پرداخت دیون و نفقه: ابتدا دیون متوفی، هزینه کفن و دفن و نفقه افراد واجبالنفقه پرداخت میشود.
3.پرداخت مهریه: مهریه زوجه قبل از تقسیم ارث پرداخت میشود.
4.اجرای وصیت: وصیت تا یکسوم دارایی قابل اجراست.
5.تقسیم اموال بین وراث: باقیمانده دارایی طبق سهم قانونی هر وراث تقسیم میشود.
6.تنظیم سند رسمی: توصیه میشود تقسیم ارثیه در دفتر اسناد رسمی ثبت شود تا از اختلافات بعدی جلوگیری شود.
⸻
جمعبندی
•ارث شامل زوجه، فرزندان، والدین و سایر وراث است و سهم هر یک در قانون مشخص شده است.
•سهم فرزندان پسر دو برابر دختر است و زوجه بر اساس حضور یا عدم حضور فرزند سهم مشخصی دارد.
•مهریه زوجه قبل از تقسیم ارث پرداخت میشود و حق مستقل مالی اوست.
•تسویه ارثیه باید شفاف و مطابق قانون انجام شود تا از بروز اختلاف جلوگیری شود.
مشاوره حقوقی
برای انجام صحیح تقسیم ارث، تسویه مهریه و جلوگیری از اختلافات بین وراث، میتوانید با وکیل پایهیک دادگستری، سیده معصومه صالحی تماس بگیرید:
•شهر محل فعالیت: تهران
•تخصصها: امور حقوقی، ملکی، خانواده
•واتساپ: ۰۹۱۲۲۴۳۱۸۹۸
🔹 این مقاله صرفاً جهت اطلاعرسانی است و جایگزین مشاوره تخصصی حقوقی نمیشود.
دیدگاه خود را بنویسید